Μάνη: " Το μάζεμα της ελιάς στο χωράφι".

 

"Είναι δεντρά πολλά στη γης , σαν την ελιά δεν είναι

                                                Βρέχει, χιονίζει, λιάζεται μα πάντα δροσερή ναι"

     Η ύπαρξη της Ελιάς , είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη του ανθρώπου. Η ελιά , το ευλογημένο αυτό δέντρο μπορεί να ευδοκιμήσει σχεδόν παντού.

Στην Μάνη έχοντας βρει εξαιρετικά κατάλληλες συνθήκες , την ηλιοφάνεια σχεδόν όλο τον χρόνο και το κατάλληλο χώμα , το λάδι που παράγεται στην περιοχή είναι από τα καλύτερα στον κόσμο.....

Τα φύλλα της ελιάς τροφή για ζώα. Τα κλαδιά , κάψιμο στο φούρνο για το ψήσιμο του ψωμιού. Ο πυρήνας, το υπόλοιπο από τα λιοτριβία , χρήσιμο για θέρμανση.

Το λιομάζωμα πριν την εμφάνιση της τεχνολογίας και του τουρισμού , ήταν για τους αγρότες η σπουδαιότερη και μία από τις πιο δυσκολότερες εργασίες. Η τεχνολογία έχει κάνει την δουλειά πιο εύκολη , αλλά και πιο μοναχική. Ο θόρυβος των μηχανών , έσβησε τις κουβέντες στο χωράφι και η βιασύνη , μας έφερε το σάντουιτς και το φαΐ στο πόδι σχεδόν...

...Πάμε ένα ταξίδι  όλοι μαζί λοιπόν στο τότε.....

Επί τω Έργω..

Πρωϊνό εγερτήριο λοιπόν πολύ πριν χαράξει...!!! Έπρεπε με το χάραμα, να είμαστε στο χωράφι...Οι περισσότεροι κουβάλαγαν τα λιόπανα, τσουβάλια, ραβδιά, πριόνια (τα μόνα εργαλεία τότε), το φαγητό και το νερό για το χωράφι , με τα γαϊδούρια ή τα μουλάρια. Άλλοι όμως τα κουβάλαγαν στην πλάτη , σε δρόμους μακρινούς και δύσβατους...

Στρώνανε λοιπόν τα λιόπανα κάτω από την ελιά και ο κλαδούχος άρχιζε την δουλειά του.Παλιά δεν κόβανε πολύ τις ελιές, ενώ έχει αποδειχθεί πια ότι τα γεμάτα κλαδιά , όχι όλα βέβαια, θέλουν κόψιμο, για να δυναμώσουν τα μικρότερα και να κρατιέται και η ελιά νέα. Θυμάμαι τον μπάρμπα Κυριάκο που έλεγε " η ελιά θέλει τρελό κλαδούχο", αυτό όμως ήταν η εξαίρεση στο "σωματείο" των κλαδούχων...Ήταν ωραίο το συναίσθημα να ακούς ωραίες τέτοιες ιστορίες στα καφενεία από τους ειδικούς του είδους!! Γεωπόνος , επιστήμονας δηλαδή με πολλά χρόνια στα θρανία , δεν μπορούσε να πει την γνώμη του ,καθώς όλοι στα χωράφια γνώριζαν τα πάντα και είχαν τις δικές τους εξηγήσεις σε ότι προέκυπτε!! " Τι ξέρει ευτούνος;;" έλεγαν όλοι τους!!

Έτοιμα τα σακιά....

Μετά τον κλαδούχο λοιπόν και με σκάλα, ή και πάνω στην ελιά, γύριζε μια γυναίκα και έσουρνε με τα χέρια της τις ελιές από τα κλαδιά που έμεναν στο δέντρο.Μετά ράβδιζαν τα κλαδιά που ήταν κάτω στα λιόπανα. Όταν τελείωναν αυτές οι τρεις δουλειές , έκαναν σωρούς τις ελιές και τις καθάριζαν από τα πολλά φύλα και τα κλαδάκια. Πριν τα λιοτρίβεια αποκτήσουν το σύστημα διαχωρισμού του καρπού από τα φύλλα , στο τέλος κάθε ημέρας λιχνίζανε τις ελιές, το ίδιο που έκαναν και με το σιτάρι . Έβαζαν μετά σε μεγάλα πάνινα τσουβάλια τις ελιές και τις μετέφεραν στο εργοστάσιο. Εκεί που δεν υπάρχουν δρόμοι , ακόμα και σήμερα , τις κουβαλούν με τα μουλάρια.

Το φόρτωμα....

Το σπάσιμο του καρπού της , για να δώσει το χρυσαφένιο υγρό της, έχει περάσει πολλά στάδια.. Στα αρχαία χρόνια γίνονταν με τα πόδια, με βαριά ξύλινα παπούτσια ειδικά για αυτή την δουλειά. Μετά τον πολτοποιημένο καρπό το έβαζαν σε τρίχινα τσουβάλια και με ότι είδος πίεσης μπορούσαν, έβγαζαν το αθέρμιαγο λάδι όπως ΄λέγεται ακόμη και σήμερα. Το μεγαλείο της γεύσης....

"Τα ελαιόδεντρα βρίσκονται σε κάθε σου βήμα,

μάρτυρες μιας εποχής που έφυγε...."

Νίκος Καζαντζάκης

Άλλος τρόπος ήταν να σπάνε τις ελιές, με τα χέρια, με βαριές επίπεδες πέτρες και αργότερα μεγάλες μυλόπετρες τις οποίες γύριζαν στην αρχή άνθρωποι και μετέπειτα ζώα.

Σήμερα βέβαια , τα σύγχρονα φυγοκεντρικά εργοστάσια , έχοντας καταργήσει όλες τις παλιές μεθόδους , δίνουν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα λαδιού, όχι όμως και ποιότητα. Γι αυτό και στις χώρες που παράγουν λάδι όπως και στην δική μας, υπάρχουν ή και γίνονται εξ αρχής, ελαιοτριβεία με μυλόπετρες, για καλύτερη ποιότητα του λαδιού..

Παλιά λοιπόν στο λιοτρίβι , ψήναμε το ψωμί στα κάρβουνα και μετά το βάζαμε κάτω από το λάδι που έτρεχε, και ...θεϊκή απόλαυση...μυρωδιές και γεύσεις αξέχαστες...

Πολλοί ρωτούν , πότε ήταν καλύτερα;

Ευτυχής όποιος γνώρισε και βίωσε το χθες και βέβαια ζει και το σήμερα .....Συγκρίνει και αντιλαμβάνεται.....

10 λεπτά διάλλειμα για κολατσό...

Βεβαίως όσοι τα έζησαν αυτά στο όχι πολύ μακρινό χθες (!!) σίγουρα νοσταλγούν το φαγητό στο χωράφι. Όλα ήταν τόσο υπέροχα!! Θεϊκή νοστιμιά τα παξιμάδια βουτηγμένα στο λάδι ... Εκπληκτική η σαλάτα στο περιβόλι τοποθετημένη σε ένα σεντόνι καταγής!! Οι δε συνομιλίες την ώρα του διαλλείματος και τα χαχανητά ηχούν ακόμη στα αυτιά μου νοσταλγικά!!!

....Άλλα χρόνια , άλλες εποχές!!!

Με πληροφορίες από το βιβλίο : " Μάνη" Βούλα Κυριακέα Εκδόσεις "Αδούλωτη Μάνη". Γεώργιος Δημακόγιαννης

Φωτογραφικό υλικό: " Μάνη" Βούλα Κυριακέα. Εκδόσεις "Αδούλωτη Μάνη". Γεώργιος Δημακόγιαννης

Όμορφη Μάνη

Προβολές