Η θρησκευτική ζωή στην περιοχή της Μάνης.

     

 " Ιστέον ότι οι του Κάστρου Μαΐνης ουκ εισίν από της γενέας των προρρηθέντων  Σλάβων,

αλλά εκ των παλαιοτέρων Ρωμαίων , οι και μέχρι του νυν παρά των εντοπίων Έλληνες 

προσαγορεύονται δια το εν τοις προπαλαιοίς χρόνοις ειδωλολάτρας είναι και προσκυνήσας

των ειδώλων κατά τους παλαιούς Έλληνας, οίτινες επι της Βασιλείας του αοιδίμου Βασιλείου

βαπτιστέντες χριστιανοί γεγόνασιν. Ο δε τόπος εν ω οικούσιν έστι άνυδρος και απρόσοδος, 

ελαιοφόρος δε όθεν και την παραμυθίαν έχουσι"

                                                  Κωνσταντίνος Ζ΄ Πορφυρογέννητος 

και σε μετάφραση:

" Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι κάτοικοι του Κάστρου Μαΐνης δεν είναι από την γενιά των Σλάβων , αλλά κατάγονται από τους παλαιότερους Ρωμιούς , οι οποίοι ως τα τώρα ονομάζονται Έλληνες από τους ντόπιους, γιατί σε πολύ παλιά χρόνια ήταν ειδωλολάτρες και προσκυνούσαν τα είδωλα σαν τους αρχαίους Έλληνες , και οι οποίοι αφού βαφτίστηκαν επί της βασιλείας του αοίδιμου Βασιλείου , έγιναν χριστιανοί. Ο δε τόπος που κατοικούν είναι άνυδρος και απρόσοδος , έχει όμως ελιές από τις οποίες ζουν"

Αυτά τα αναφέρει  ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου ο Κωνσταντίνος Ζ΄ο Πορφυρογέννητος σε ένα βιβλίο του που έγραψε για τον γιό του τον Ρωμανό.

Να εξηγήσουμε, εδώ- στα λόγια του Πορφυρογέννητου- , ότι για τους κατοίκους του  Κάστρου Μαΐνης,  οι γύρω λαοί τους ονόμαζαν Έλληνες, διότι επέμειναν πολύ στα ήθη και έθιμα των Σπαρτιατών και έμειναν ειδωλολάτρες ως τα 880 μ.Χ περίπου , μόνο και μόνο για να μην αλλάξουν τη θρησκεία των προπατόρων τους.

Συμπερασματικά λοιπόν θα πρέπει να τονιστεί ότι τα λόγια του Πορφυρογέννητου, μας μαρτυρούν ότι πριν τουλάχιστον τα τέλη του 8ου, αρχές του 9ου, αιώνα που έζησε δεν υφίσταντο στην Μάνη χριστιανοί.

Όσοι ασχολήθηκαν με τα ζητήματα αυτά δεν μπόρεσαν με ακρίβεια να αποτυπώσουν την πραγματικότητα . Η αλήθεια, μέσα από συγγράμματα ,είναι ότι στον Ταΰγετο ζούσαν άνθρωποι οι οποίοι δεν ήταν Χριστιανοί. Όσο όμως είναι αλήθεια αυτό , άλλη τόση αλήθεια είναι ότι σε κτίσματα ορισμένων  εκκλησιών , σύμφωνα με τους ερευνητές, η κατασκευή τους χρονολογείται πολύ πριν τον 8ο τελικά αιώνα, γεγονός που μαρτυρά την πίστη στον Χριστιανισμό νωρίτερα από όσο αναφέρει ο Πορφυρογέννητος!

Μοναστήρι του Τσίγκου πάνω από το Οίτυλο

Δύο παραδείγματα: α/  στα Άλικα έχουμε την τρίκλιτη βασιλική του Αγίου Ανδρέα . Διασωθέντα τμήματα του γλυπτού διακόσμου ανήκουν στον 7ο αιώνα . β/ Στο Μοναστήρι στην Κυπάρισσο η εκκλησούλα της Παναγίας είναι κτισμένη με υλικά που προέρχονται από παλαιοχριστιανική βασιλική. Οι αρχαιολόγοι δε, παρατήρησαν ότι σε φυσικό βράχο είχε σκαλιστεί επισκοπικός θρόνος. Δηλαδή σε παλαιοχριστιανικούς χρόνους στην Κυπάρισσο -παλιά Καινήπολη-υπάρχει έδρα Επισκόπου.

Το 532 μ.Χ όταν έφτασε ο βυζαντινός στόλος στην Κυπάρισσο, πορευόμενος κατά των βανδάλων , ο ιστορικός Προκόπιος , που συνόδευε το στρατηγό Βελισσάριο ως γραμματέας του, έγραψε σχετικά, αφού μίλησε με τους ανθρώπους που είχαν πριν μερικά χρόνια νικήσει τον Γιζέριχο , τον βασιλιά των βανδάλων που τους επετέθη, τα εξής: 

"Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στις παλαιοχριστιανικές βασιλικές που βρέθηκαν στην Κυπάρισσο, τα Άλικα και το Τηγάνι εκκλησιάζοντο οι νικητές του Γιζέριχου και τα παιδιά τους, που υπεδέχθησαν το στρατηγό Βελισσάριο."

Οι έρευνες των ειδικών επιστημόνων της χριστιανικής αρχαιολογίας πείθουν απολύτως ότι στη Μάνη καλλιεργήθηκε ο ονομασθείς θαυμαστός πολιτισμός της παλαιοχριστιανικής βασιλικής και σημαντικά δημιουργήματα της χριστιανικής τέχνης.

Αξίζει να αναφερθεί επίσης ότι οι εκκλησίες που βρίσκονται στο Μυστρά δεν θεωρούνται άσχετες προς την καλλιτεχνική παράδοση που δημιουργήθηκε στην Μάνη.

Σέρχιος και Βάγχος  Κοίτας

Οι Σλάβοι του Ταϋγέτου μέχρι τον δέκατο αιώνα δεν είχαν ασπαστεί την χριστιανική θρησκεία. Τον εκχριστιανισμό των Σλάβων είχε αναλάβει και πραγματοποιούσε μεθοδικά και επίμονα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Για τον λόγο αυτό χρησιμοποίησε τα πιο κατάλληλα πρόσωπα προκειμένου να φτάσει στον σκοπό της κι ένα από αυτά  ήταν ο Άγιος Νίκων ο Μετανοείτε.  Το σημαντικότερο μέρος της δράσεως του Νίκωνος είναι το κήρυγμα του στην Κρήτη, της οποίας ο λαός είχε υποστεί τις συνέπειες της μακρόχρονης κατοχής από τους Σαρακηνούς.

Η συνεργασία του Νικώνος με τους αξιωματούχους της Αυτοκρατορίας κατά τους χρόνους δράσης του στη Λακωνία ήταν άψογη.

Ο Άγιος Νίκων είναι πολιούχος της Σπάρτης και η μνήμη του γιορτάζεται στις 26 Νοεμβρίου . Τα άγια λείψανα του φυλάσσονται στο χωριό Λαγκάδα στην Έξω Μάνη. Γεννήθηκε περίπου το 925 μ.Χ και απεβίωσε στην Σπάρτη το 998 μ.Χ. Στην Μάνη υπάρχει οικισμός  Άγιος Νίκων που φέρει το όνομα στην μνήμη του, ενώ μια εκ των οροσειρών του Ταϋγέτου έχει την ονομασία του.

Το 997 μ.Χ ο διοικητής της Πελοποννήσου , στρατηγός Βασίλειος Αποκαυκός κάλεσε τον Νίκωνα στην Κόρινθο και συνεργάστηκαν από κοινού για τον εκχριστιανισμό των Μελίγγων του Ταϋγέτου. Μάλιστα πέραν της ηθικής συμπαραστάσεως ο διοικητής ενίσχυε και υλικώς την προσπάθεια του Νίκωνος. Παρεχώρησε στον Όσιο σημαντικό κτήμα ως Μετόχιο της Μονής του Σωτήρος , που ίδρυσε ο Νίκων , για να έχει ασφαλώς και υλικά μέσα προκειμένου για τον σκοπό του. Οι Σλάβοι που μέχρι τον δέκατο αιώνα δεν γνώριζαν τον Χριστιανισμό τελικώς αφομοιώθηκαν από τους Έλληνες. Έγιναν Έλληνες έμαθαν την ελληνική γλώσσα και μάλιστα ξέχασαν ακόμα και την ανάμνηση της φυλετικής καταγωγής τους.

Διαβάζουμε από το βιβλίο του Δ. Δημητράκου-Μεσίκλη "Οι Νυκλιάνοι" 1949:

Οι Μανιάτες στα μεταγενέστερα χρόνια διακρίνονταν για την πίστη τους στον χριστιανισμό. Η νηστεία τους γίνονταν κάθε Τετάρτη και Παρασκευή όπως και όλη την Μεγάλη Σαρακοστή. Πριν κοιμηθούν έκαναν το λιγότερο 50 μετάνοιες γονατίζοντας στο εικόνισμα της Παναγίας με ολόκληρη την οικογένεια. Τις Κυριακές και τις γιορτές πηγαίνει στην εκκλησία επίσης με όλη του την οικογένεια. Εξομολογείτε και κοινωνάει δυο φορές τον χρόνο : Το 15αυγουστο και την Μ. Πέμπτη. Όταν περνάει από ερημοκκλήσι , στέκει μπροστά στην πόρτα και κάνει τον σταυρό του.

Άγιος Σπυρίδων στην Καρδαμύλη

Όταν αρρωστήσει κάποιος φωνάζουν τον παπά να διαβάσει τον άρρωστο , ενώ αν χάσουν κάποιο αντικείμενο  , βάζουν τον παπά στην εκκλησία να κάνει αφορισμό ώστε να βρεθεί.

Ο θρήσκος , μόνο αυτός, μπορεί να κρυφτεί στο ερημοκκλήσι και να σκοτώσει από εκεί μέσα τον εχθρό που ανύποπτα περνά. Από περιηγητές μαθαίνουμε ότι σε κάθε πειρατικό πλοίο έμπαινε και ένας παπάς για να ευλογεί την επιχείρηση. Αυτοί οι παπάδες έδιναν άφεση αμαρτιών. Κρεμούσαν στις εικόνες των Αγίων αφιερώματα των πειρατών, βαμμένα με ανθρώπινο αίμα. Προσεύχονταν για τους κουρσάρους και ισχυρίζονταν ότι είχαν την δύναμη να τους συμφιλιώσουν με τον Ουράνιο Πατέρα.       Τα πλοία που ναυαγούσαν στις ακτές και τα λεηλατούσαν οι πειρατές  πουλώντας  για σκλάβους τους ζωντανούς που γλίτωναν από τη θάλασσα, οι παπάδες προσεύχονταν για εκείνους που πνίγηκαν στο ναυάγιο!!!

Όταν περνούσαν 8 ημέρες και δεν τύχαινε να βρουν πλοίο να κουρσέψουν , ή δεν ναυαγούσε κανένα πλοίο , οι πειρατές νόμιζαν ότι ο Θεός τους λησμόνεψε και  έτσι οι παπάδες ξεκινούσαν τις λιτανείες!!

Κλείνοντας το άρθρο μας παραθέτουμε τον λόγο ενός νεαρού δασκάλου που είπε στο χωριό του κατά την ταφή μιας γριάς. Στο λόγο του μας λέει ότι τους νεκρούς στον τάφο τους έβαζαν χωρίς φέρετρο και ότι σκέπαζαν το κεφάλι και το στήθος του νεκρού μόνο με μάρμαρα τα οποία αφαιρούσαν από την σκεπή της εκκλησιάς του νεκροταφείου. Ο λόγος που θάβονταν χωρίς φέρετρο φανέρωνε την έλλειψη ξυλείας. Η αφαίρεση όμως των μαρμάρων είχε ως αποτέλεσμα να περνούν τα νερά των βροχών το θόλο και να καταστρέφουν τις αγιογραφίες και τα σκεύη της εκκλησίας.

Με αυτόν τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε τις γρήγορες καταστροφές των εκκλησιών , κυρίως της Μέσα Μάνης. Με τα λόγια του ο δάσκαλος πρόλαβε το κακό, διότι οι θεοσεβούμενοι χωρικοί πήγαιναν με προθυμία κι έβγαζαν τα μάρμαρα από την εκκλησία τους!!

 Ας διαβάσουμε λοιπόν τον λόγο του νεαρού δασκάλου: 

" Αγαπητοί συμπολίτες....

Με τα μάρμαρα της σκεπής της εκκλησίας μας σκεπάζετε το πανωκόρμι των νεκρών στον τάφο. Καλώς ποιείτε!! Αλλά ή θα κάμετε κουρασάνι, δηλαδή φαλάκρα στην εκκλησιά ή θα φέρετε μάρμαρα από αλλού για να την σκεπάσετε. Γιατί όταν ο καιρός εστί βραχώδης , άλλοι άγιοι θα κατεβάσουν κόμπο δάκρυ, και άλλοι θα γίνουν μούσκεμα και τότε; Τότε βεβαίως θα πάθουν από σφάχτες!! Στρέψετε, ακόμη και ίδετε τα ιερά ημών βιβλία επί μαρμαρίνης στήλης κείμενα.Και ετούτα θα μουχλιάσουν. Ποίος όμως ιερεύς , άνευ αυτών, θα έλθη εντάυθα να μας λειτουργήσει;; Βεβάιως ουδείς!!!....

Με πηγές από την mani.org και "Νυκλιάνοι" του Δ.Δημητράκου-Μεσίσκλη 1949.

Στην εισαγωγική φωτογραφία είναι η Αγία Σοφία στην Τουρνίτσα.

Φωτογραφικό υλικό: Όμορφη Μάνη

Όμορφη Μάνη

Προβολές