Η Μάνη και η Σπάρτη: Μια Αδιάρρηκτη Σύνδεση και η Γέννηση των Ελευθερολακώνων

   Φανταστείτε μια γη άγρια και περήφανη, τη Μάνη, που τότε την αποκαλούσαν Ταιναρία γη. Από την εποχή του θρυλικού νομοθέτη Λυκούργου, η μοίρα της ήταν σφιχτά δεμένη με τη δωρική Σπάρτη. Οι κάτοικοί της, γνήσιοι Λακεδαιμόνιοι, εντάσσονταν στις αυστηρές κοινωνικές τάξεις των Ομοίων, των Υπομειόνων, των Περιοίκων και των Ειλώτων. Στα πεδία των μαχών, οι ελεύθεροι Μανιάτες πολεμούσαν γενναία στο πλευρό του σπαρτιατικού στρατού, αντιμετωπίζοντας τους Πέρσες και συμμετέχοντας στις αιματηρές εμφύλιες συρράξεις μέχρι την άνοδο των Μακεδόνων.

Ένα κομβικό σημείο στην ιστορία της Μάνης ήταν η άνοδος του Νάβιδος στην εξουσία της Λακεδαίμονος το 207 π.Χ. Αυτός ο αμφιλεγόμενος βασιλιάς, από το βασιλικό γένος των Ευρυπωντιδών, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Για κάποιους ήταν ένας επαναστάτης, ένας λαϊκός ηγέτης που τόλμησε να αμφισβητήσει την εξουσία των γαιοκτημόνων και να ενισχύσει τα καταπιεσμένα στρώματα. Για άλλους, ο Νάβις ήταν ένας αδίστακτος τύραννος, ικανός για τις χειρότερες πράξεις. Στην εποχή του, επιχείρησε να δημεύσει τις περιουσίες των ολιγαρχικών, οδηγώντας σε έναν ανελέητο πόλεμο.

Πολλοί αριστοκράτες, πρώην μέλη της Απέλλας, αναζήτησαν καταφύγιο στα παράλια της χερσονήσου του Ταινάρου. Όταν ο Νάβις ηττήθηκε από τους Ρωμαίους το 195 π.Χ., οι φιλόξενες αυτές περιοχές αποσχίστηκαν από τη Σπάρτη και δημιούργησαν μια ανεξάρτητη ομοσπονδία υπό την προστασία της Ρώμης, το περίφημο «Κοινό των Λακεδαιμονίων». Αυτό το νέο πολιτικό σχήμα επέζησε και μετά τη δολοφονία του Νάβιδος το 192 π.Χ., και το 21 π.Χ. μετονομάστηκε σε «Κοινόν των Ελευθερολακώνων». Περιλάμβανε 24 ακμάζουσες πόλεις, όπως το Γύθειο, η Τευθρώνη (στη θέση του σημερινού Κότρωνα), ο Λάας (Βαθύ), ο Πύρριχος (στον Καβάλο), η Καινήπολη (σημερινή Κυπάρισσος), το Οίτυλο και ο Λεύκτρος κοντά στη Στούπα.

Το Κοινό των Ελευθερολακώνων άνθισε μέχρι τα χρόνια του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (297 μ.Χ.), χάρη στο επικερδές εμπόριο της πορφύρας και τα πλούσια λατομεία μαρμάρου. Το ακρωτήρι Ταινάρου, που από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε γίνει σημαντικό κέντρο στρατολόγησης μισθοφόρων, άρχισε πλέον να αποκτά φήμη ως άντρο πειρατών. Ένας διαβόητος πειρατής της εποχής, ο Λάχαρης, ένας ντόπιος που θανατώθηκε από τον Ρωμαίο στρατηγό Μάρκο Αντώνιο. Ο γιος του εκτελεσθέντος, Ευρυκλής, εκδικήθηκε τον θάνατο του πατέρα του συμμετέχοντας στη ναυμαχία του Ακτίου στο πλευρό του Οκταβιανού. Μετά την ήττα του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας, ο Ευρυκλής έλαβε σημαντικά αξιώματα από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα και ευεργέτησε πολλές πόλεις του Κοινού, οι οποίες τον τίμησαν με αναθηματικές επιγραφές που σώζονται μέχρι σήμερα.

Οι πληροφορίες για τη Μάνη κατά την ύστερη αρχαιότητα είναι λιγοστές. Αναφέρονται κυρίως στις εμπορικές της σχέσεις με τη Ρώμη, στη συμμετοχή αντιολιγαρχικών πολιτών του Κοινού στους Μιθριδατικούς πολέμους στο πλευρό του βασιλιά του Πόντου και στην αυξανόμενη απειλή της πειρατείας. Η πειρατεία είχε λάβει τέτοιες διαστάσεις στις ελληνικές θάλασσες που ανάγκασε τον Πομπήιο να προσφέρει αμνηστία σε όσους εγκατέλειπαν οικειοθελώς την παράνομη δράση τους.

Στα χρόνια του αυτοκράτορα Καρακάλα (211 μ.Χ.), πολλοί Ελευθερολάκωνες (αγρότες, απελεύθεροι κ.λπ.) κατατάχθηκαν ως λεγεωνάριοι στον ρωμαϊκό στρατό. Μάλιστα, η φάλαγγα που σχημάτισαν ονομάστηκε «Λακωνική» και έφερε το σύμβολο και τον οπλισμό της αρχαίας Σπάρτης, τιμώντας την πλούσια ιστορία και την πολεμική παράδοση της Μάνης.

Όμορφη Μάνη