Πάτρικ Λη Φέρμορ Μάνη: Επίσκεψη στην Οικία του Συγγραφέα στην Καρδαμύλη

 

   Δέος και συγκίνηση πλημμύρισαν τις καρδιές μας καθώς βρεθήκαμε μπροστά στην εμβληματική οικία του Σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ, του θρυλικού «γκουρού» της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας, του αιώνιου φιλέλληνα και αθεράπευτου εραστή της μαγευτικής Μάνης. Το προσκύνημα αυτό, καρπός ενός ραντεβού που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη ένα φωτεινό Σαββατιάτικο πρωινό, μας ένωσε δώδεκα ανθρώπους με κοινό δέος για τον μεγάλο συγγραφέα. Ανάμεσά μας, οι μόνοι Μανιάτες – εμείς – πλαισιωθήκαμε από Ιταλούς, Βέλγους και ένα γοητευτικό ολλανδικό ζευγάρι, όλοι τους μαγεμένοι από τη φήμη του Σερ Πάτρικ και της αξιαγάπητης συζύγου του, Ιωάννας.

Patrik & Joanna Fermor

Η λάμψη του ονόματος του Σερ Πάτρικ Λη Φέρμορ και της Ιωάννας ξεπερνά τα σύνορα. Δεν είναι μόνο το ανεκτίμητο συγγραφικό του έργο, μια παρακαταθήκη για τις νεότερες γενιές που του χάρισε διεθνή αναγνώριση και βραβεία από κορυφαίους εκδοτικούς οίκους. Είναι και το συγκλονιστικό κατόρθωμα που σημάδεψε τα σκοτεινά χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Κρήτη: η θρυλική απαγωγή του Γερμανού Υποστράτηγου Κράιπε. Αυτή η τολμηρή επιχείρηση, στην οποία ο Πάτρικ Λη Φέρμορ υπήρξε ηγετικό στέλεχος μιας ομάδας Βρετανών κομάντος και γενναίων Κρητικών ανταρτών, τάραξε τα θεμέλια του Γ΄ Ράιχ και απαθανατίστηκε λίγα χρόνια αργότερα στη μεγάλη οθόνη.

Για εμάς τους Μανιάτες, η συμβολή του Πάτρικ Λη Φέρμορ είναι ανεκτίμητη. Ίσως, όμως, και εκείνος να χρωστά πολλά σε αυτόν τον τόπο. Μια σχέση αλληλοσεβασμού και αμοιβαίας προσφοράς. Εκείνος ύμνησε τη Μάνη, τους ανθρώπους της, την πλούσια ιστορία της, με έναν αφηγηματικό λόγο απαράμιλλης ποιότητας και βαθύτατου σεβασμού. Εκείνη, η Μάνη, του χάρισε την ηρεμία και τη γαλήνη που αναζητούσε για να δημιουργήσει τα αριστουργήματά του, στην καρδιά ενός εκπληκτικού τοπίου, στην αγκαλιά της, δίπλα στα σμαραγδένια νερά του Μεσσηνιακού κόλπου, στο γαλήνιο Καλαμίτσι της Καρδαμύλης. Το σπίτι, ένα καταφύγιο έμπνευσης, άρχισε να χτίζεται το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1968, με την πολύτιμη συμβολή των εργολάβων Κολοκοτρώνη από τη γειτονική Στούπα, όπως μας πληροφόρησε ο κος Γιώργος Χαρέας.

 Πάνω στο χάρτη το νότιο κομμάτι της Πελοποννήσου μοιάζει μ΄ένα παραμορφωμένο, φρεσκοξερριζωμένο δόντι , με τις τρεις χερσονήσους που προχωρούνε κατά το νοτιά σαν εξογκωμένες σάπιες ρίζες.Η μεσαία μύτη σχηματίζεται από τα βουνά του Ταϋγέτου.Από τα βορεινά του ριζοβούνια στην καρδιά του Μοριά μέχρι τη νοτιότερη του άκρη τ΄ακρωτήρι Ματαπάς, που δέρνεται από τις καταιγίδες, είναι γύρω στα εκατόν εξήντα χιλιόμετρα .Γύρω στο μισό του μάκρος -εκατόν είκοσι χιλιόμετρα στη δυτική του πλευρά και εβδομήντα δύο στην ανατολική , πού χουν ογδόντα χιλιόμετρα πλάτος-προεξέχει τρυπώντας τη θάλασσα.

Αυτή είναι η Μάνη!! Πάτρικ Λη Φέρμορ

Μια Λιτή Ζωή, Γεμάτη Πνεύμα:

Η κυρία Ελπίδα Μπελογιάννη, η οικονόμος του, μια αυθεντική Καρδαμυλιώτισσα που είχαμε την τύχη να είναι η ξεναγός μας, μας σκιαγράφησε την απέριττη καθημερινότητα του ζεύγους. Στα νιάτα τους, διοργάνωναν λιτές δεξιώσεις, διατηρώντας πάντα χαμηλό προφίλ. Η μουσική δεν κυριαρχούσε στη ζωή τους, αλλά όταν ακουγόταν, ήταν συνήθως κλασική. Ωστόσο, ήταν γνωστή η αδυναμία του συγγραφέα σε ένα ελληνικό τραγούδι, το συγκινητικό «Φιλεντέμ» (Φίλε Αδάμ) του Νίκου Ξυλούρη, το οποίο σιγοτραγουδούσε μέχρι τα τελευταία του χρόνια. Ένα ακόμη αγαπημένο του ελληνικό τραγούδι ήταν το μελωδικό «Δυο πράσινα μάτια με μπλέ βλεφαρίδες» της Ελίζα Μαρέλλι.

Ο γάμος του με την Ιωάννα έγινε σε ώριμη ηλικία, γεγονός που δεν τους επέτρεψε να αποκτήσουν παιδιά. Όταν η τρία χρόνια μεγαλύτερή του σύντροφος έφυγε από τη ζωή το 2003, ο «κυρ Μιχάλης», όπως τον αποκαλούσαν με αγάπη στην Καρδαμύλη αλλά και στην Κρήτη, βυθίστηκε σε βαθιά θλίψη. Η ζωή του έκτοτε περιορίστηκε στην αγαπημένη τους οικία, χωρίς όμως να σταματήσει ποτέ να γράφει. Η αγάπη για τη γυναίκα του ήταν αιώνια, μια αλήθεια που μαρτυρούν οι χιλιάδες σελίδες των βιβλίων του, κάθε ένα αφιερωμένο στην «Joanna».

Εντύπωση μας έκανε η αναφορά της οικονόμου της οικογενείας Φέρμορ, ότι για να δωρίσει το οίκημα στο Μουσείο Μπενάκη , ο Πάτρικ Λη Φέρμορ  ζήτησε έναν όρο: Να μην απολυθεί κανείς από το προσωπικό το οποίο εργάζονταν στην οικία.

Μπαίνοντας στον προαύλιο χώρο, αντικρίσαμε ένα ξεχωριστό κτίσμα: τη βιβλιοθήκη του. Εκεί βρισκόταν το γραφείο του, ο χώρος όπου περνούσε τις περισσότερες ώρες του, σμιλεύοντας τα λογοτεχνικά του αριστουργήματα. Μάθαμε ότι φιλοξενούσε έναν εντυπωσιακό θησαυρό 5.000 βιβλίων, πολλά από τα οποία δεν ήταν δικά του, μαρτυρώντας την αγάπη του για τη γνώση και τη φιλοξενία πνευματικών ανθρώπων. Σε κάθε γωνιά του σπιτιού, υπήρχε πάντα ένας χώρος αφιερωμένος στα πολύτιμα βιβλία του.

Και τα δύο κτίσματα, η κύρια κατοικία και η βιβλιοθήκη, ήταν πέτρινα παραδοσιακά, μικρά «καστράκια» όπως θα τα περιέγραφε ο ίδιος, με κεραμοσκεπές που δένουν αρμονικά με το τοπίο της Μάνης. Ο τεράστιος κήπος έσφυζε από πολύχρωμα λουλούδια, ενώ αυτοσχέδια τραπέζια, πλαισιωμένα από πέτρινα πεζούλια, προσκαλούσαν σε στιγμές χαλάρωσης σε κάθε του σημείο. Ένα επιβλητικό συντριβάνι δέσποζε στο κέντρο της αυλής, μπροστά από την κύρια είσοδο, έτοιμο για τις επίσημες συναντήσεις.

Στις 19 Οκτωβρίου 2019 έγιναν τα εγκαίνια ανακατασκευής της οικίας των Patrick και Joanna Leigh Fermor Στα εγκαίνια παραβρέθηκαν  ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μαζί με τη σύζυγό του Μαρέβα Γκραμπόφσκι. Τα εγκαίνια έγιναν από τον Τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο.

 

Η κύρια οικία αποτελούνταν από ένα ισόγειο, προφανώς τον επίσημο χώρο υποδοχής με σαλόνι, τραπεζαρία, βιβλιοθήκες και ένα καθιστικό με εκπληκτική θέα. Δύο υπόγεια επίπεδα φιλοξενούσαν τις κρεβατοκάμαρες του ζεύγους, την κουζίνα και επιπλέον δωμάτια για τους επισκέπτες. Το δεύτερο υπόγειο χρησίμευε πιθανότατα ως αποθηκευτικός χώρος. Οι εξωτερικοί διάδρομοι των υπογείων ήταν ευρύχωρες βεράντες, στολισμένες με πέτρινες καμάρες, αυτοσχέδια τραπεζάκια και πέτρινα καθίσματα, προσφέροντας μια μαγευτική θέα προς την παραλία, μέσα από ένα καταπράσινο δάσος.

Μονοπάτια στην Ηρεμία:

Ένα στοιχείο που μας εντυπωσίασε ήταν η φροντίδα και η αισθητική που διέκρινε την προσωπική ζωή της οικογένειας. Δυτικά της οικίας, δύο μονοπάτια εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, εναρμονισμένα με το παραδοσιακό στυλ της περιοχής, οδηγούσαν στην ιδιωτική τους παραλία. Αν και υπήρχαν και άλλες προσβάσεις, αυτά τα δύο μονοπάτια φαίνεται πως ήταν αποκλειστική χρήση της οικογένειας. Ήταν μέρος του προσωπικού τους καταφυγίου, με κρυφό φωτισμό και μικρά τραπεζάκια με πάγκους κρυμμένα κάτω από ένα πέπλο λουλουδιών, πεύκων και ευκαλύπτων, με φόντο το απέραντο γαλάζιο του Μεσσηνιακού. Ένα αληθινό μάθημα για τις ιδανικές συνθήκες δημιουργίας ενός κορυφαίου συγγραφέα!

       Ολοκληρώνοντας την αναφορά μας στον μεγάλο αυτό συγγραφέα και αιώνιο λάτρη της Μάνης, τον «κυρ Μιχάλη», οφείλουμε να τονίσουμε ότι ανέδειξε τον τόπο και την ιστορία του με έναν μοναδικό τρόπο, ξεχωρίζοντας από χιλιάδες άλλους ερευνητές και ιστορικούς. Η πένα του, στο αριστουργηματικό του βιβλίο «Η Μάνη», κυριολεκτικά «κέντησε» πάνω στο χαρτί. Με μια ποιητική υφή και έναν μοναδικό αφηγηματικό λόγο, συχνά διανθισμένο με προσωπικά συναισθήματα, περιέγραψε τις δύσκολες συνθήκες αυτού του τόπου, τα ήθη και τα έθιμά του, την ιστορία του, την ιδιοσυγκρασία των κατοίκων του, με ένα απρόσμενο αλλά καλοπροαίρετο χιούμορ, πάντα με σεβασμό για τους ανθρώπους που τον άνοιξαν τα σπίτια τους και τις καρδιές τους.

Στην οικία των Φέρμορ γυρίστηκαν σκηνές από την ταινία " Πριν τα Μεσάνυχτα" με πρωταγωνιστές τους Ίθαν Χώλκ και Ζιλί Ντελπί . Μεταξύ των ηθοποιών  ήταν  και η δική μας ελληνικής καταγωγής  Ξένια Καλογεροπούλου. Η ταινία προβλήθηκε στις ελληνικές αίθουσες στις 13 Ιουνίου 2013.

 Για τους Καρδαμυλιώτες, ο «κυρ Μιχάλης» ήταν ένας απλός άνθρωπος, προσιτός σε όλους, πάντα χαμογελαστός και καλοσυνάτος, έτοιμος να προσφέρει τις συμβουλές του. Για τη Μάνη, υπήρξε ο κορυφαίος υμνητής της, ένας αλλοδαπός που μέσω των βιβλίων του την έκανε γνωστή σε όλο τον κόσμο.

Το Βιβλίο του Πάτρικ Λη Φέρμορ "Μάνη"

Ο Πάτρικ Λη Φέρμορ άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 96 ετών, στις 10 Ιουνίου 2011, στην Αγγλία. Την αγαπημένη του οικία την δώρισε στο Μουσείο Μπενάκη, εξασφαλίζοντας ότι το πνεύμα του και η αγάπη του για τη Μάνη θα παραμείνουν ζωντανά.

Σερ, αγαπημένε «κυρ Μιχάλη», αιώνιε Πάντυ, σε ευχαριστούμε για όλα όσα χάρισες στον τόπο μας!

   Σημ *:  Για  Πλούσιο Φωτογραφικό υλικό πατήστε εδώ Πάτρικ Λη Φέρμορ

Σημ **:  Για την ζωή και τις δραστηριότητες της οικογένειας Πάτρικ Λη Φέρμορ μπορείτε να ενημερωθείτε στον παρακάτω σύνδεσμο από το Μουσείο Μπενάκη Οικία Πάτρικ Λη Φέρμορ.

Κείμενα φωτό : Όμορφη Μάνη