Ιερά Μονή Παναγίας Γιάτρισσας: Ένα Γοητευτικό Ταξίδι στην Καρδιά της Μάνης

     Ήταν ένα μαγευτικό απομεσήμερο Αυγούστου όταν ξεκινήσαμε την εκδρομή μας στην Ιερά Μονή της Παναγίας της Γιάτρισσας, έναν πνευματικό θησαυρό κρυμμένο στην καρδιά της Μάνης.

Αφήνοντας πίσω μας το γραφικό χωριό Αιγιές, παραπλεύρως του Γυθείου, στρίψαμε αριστερά στην διασταύρωση που οδηγούσε στον ιερό προορισμό μας. Στην αρχή της διαδρομής, μια παλιά αμαξωτή γέφυρα μας υποδέχτηκε, με τα ζωηρά νερά του ποταμού Σμήνου να κυλούν ορμητικά από κάτω. Αυτό το ιστορικό ποτάμι, γνωστό και ως ποτάμι της Αγίας Μαρίνας, της Άρνας ή Μπαρδουνοπόταμος, σηματοδοτούσε την είσοδό μας στα Μπαρδουνοχώρια, μια περιοχή που πήρε το όνομά της από το επιβλητικό Κάστρο της Μπαρδουνίας ή Βαρδουνίας.

Η στρατηγική θέση του κάστρου κάποτε εξυπηρετούσε τους Οθωμανούς κατακτητές, προσφέροντας θέα προς την αδούλωτη Μέσα Μάνη. Για την εδραίωση της κυριαρχίας τους, εγκατέστησαν στην περιοχή, και ιδιαίτερα στο κάστρο, Αλβανούς μαζί με τουρκικό πληθυσμό. Επιστρέφοντας στη ροή του ποταμού, η μυθολογία λέει πως ο θεός Απόλλων, κυνηγώντας την κόρη του Άτλαντα, την Ταϋγέτη, στα δάση του ομώνυμου βουνού, άνοιξε μια πληγή από την οποία πηγάζει ο Σμήνος, στην κορυφή της οροσειράς με το όνομα Ανίνα.

Η Παναγία Γιάτρισσα είναι Ορθόδοξο Χριστιανικό μοναστήρι που βρίσκεται στη νότια Πελοπόννησο. Η Μονή είναι κτισμένη στην κορυφογραμμή του Ταϋγέτου, σε υψόμετρο 1000μ., κοντά στο δάσος της Βασιλικής του Ταϋγέτου και απέχει 5 χλμ. από την Καστάνια.Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Μάνης και είναι αφιερωμένη στη Γένεση της Παναγίας, από την ομώνυμη εικόνα που υπάρχει στη Μονή, που γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου

   Συνεχίζοντας την οδηγική μας εμπειρία, η πλούσια βλάστηση της περιοχής μας κατέπληξε. Στην δυτική όχθη του ποταμού, καθώς ανηφορίζαμε προς την Ιερά Μονή, η διαδρομή ήταν μαγευτική. Χωριά σαν τη Μέλισσα, το Αρχοντικό, τα Κόκκινα Λουριά και ο Άγιος Νικόλαος στέκονταν σαν φρουροί στις κορυφές των βουνών, πνιγμένα στο πράσινο. Πουρνάρια, χουμαριές, σχίνα και, ψηλότερα, δεκάδες μαυρόπευκα συνέθεταν ένα μοναδικό φυσικό τοπίο. Αντίθετα, στην ανατολική πλευρά, το βλέμμα μας χανόταν στους ατελείωτους γκρεμούς που κατέληγαν σε εντυπωσιακά φαράγγια, όπως αυτό της Βασιλικής. Η φύση εδώ ζωγράφιζε εικόνες φανταχτερές και επιβλητικές, κάνοντας τη διαδρομή μας αξέχαστη, παρά τον στενό και γεμάτο στροφές δρόμο που άλλοτε άγγιζε τις χαράδρες και άλλοτε τα μεγαλειώδη βουνά.

Μετά το γραφικό χωριουδάκι της Καστάνιας, με τη μεγάλη πέτρινη πλατεία, η Ιερά Μονή της Παναγίας Γιάτρισσας άρχισε να αχνοφαίνεται. Φτάνοντας στις πύλες της, η εκπληκτική θέα μας άφησε άφωνους. Εδώ, η Ανατολική συναντά τη Δυτική Μάνη. Μπροστά στα περίεργα μάτια μας απλωνόταν ο Μεσσηνιακός κόλπος, στα δυτικά, και ο Λακωνικός κόλπος, στα ανατολικά. Το πρώτο χωριό που διακρίναμε στη δυτική πλευρά ήταν η Μηλιά ή Μηλέα, το χωριό του ποιητή της Μάνης Νυφάκου ή Νυφάκη, και κοντά της ο τάφος του Κωνσταντή Κολοκοτρώνη, πατέρα του Θεόδωρου.

Μπαίνοντας στην Ιερά Μονή, η κατάνυξη του ιερού χώρου και το δέος για το αρχιτεκτονικό αριστούργημα που αντικρίζαμε μας πλημμύρισαν με ευχάριστα συναισθήματα για την επιτυχημένη μας περιήγηση. Στον περίβολο, ανάμεσα σε πολύχρωμα και περιποιημένα λουλούδια και τρεχούμενα νερά, συναντήσαμε τον Δόκιμο Μοναχό Δημήτριο, ο οποίος, καθισμένος σε ένα πέτρινο παγκάκι κάτω από το χρυσαφένιο φως του δειλινού, μας αφηγήθηκε την ιστορία αυτού του ιερού τόπου.

Η Μονή Γιάτρισσας έχει χτιστεί στη θέση των ερειπίων του αρχαίου ναού της Αθηνάς Γιατρίσσης, με δομικά στοιχεία του ναού να είναι ενσωματωμένα στο εσωτερικό της. Η παράδοση λέει ότι η μετατροπή του παγανιστικού ναού σε χριστιανικό έγινε το 382 μ.Χ. Μετά από χρόνια ερήμωσης λόγω πολέμων και πειρατικών επιδρομών, το 1632 ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης και η σύζυγός του Μαρία, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας, αποφάσισαν να μονάσουν και να αναστηλώσουν τα ερείπια, χτίζοντας μοναστήρι και κελιά. Ο θρύλος αναφέρει ότι η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος τον επόμενο χρόνο, σηματοδοτώντας μια νέα αρχή για την περιοχή. Από τότε, η Παναγία η Γιάτρισσα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη ζωή και την ιστορία των Βαρδουνοχωρίων.

Καθώς ο ήλιος έδυε, έπρεπε να αποχαιρετήσουμε αυτόν τον πνευματικό όαση, γεμάτοι από τις εικόνες και τις ιστορίες που μάθαμε. Το απαλό αεράκι και τα φώτα που άρχισαν να σιγοκαίνε στα Βαρδουνοχώρια δημιούργησαν μια γλυκιά ατμόσφαιρα, υποκλίνοντας στην επιβλητικότητα του Ταϋγέτου, του μεγάλου βουνού της Μάνης που ενέπνευσε ακόμα και τον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο:

Έτσι μου στάθηκε ο Ταΰγετος: όπως ο κόρφος της μητέρας μου.

Με πότισε γαλάζιο, αψύ αίμα, ήλιο και πράσινο

ως να μου δέσει την ψυχή όπως την πέτρα του

ως να χαράξει στην καρδιά μου τις βαθιές χαράδρες του

να σχηματίσει μες στη ζωή μου δώδεκα κορφές

να βγαίνω απάνω με μοναδικό μου όνειρο τον ήλιο.

Με δίψα μου μοναδική τον ήλιο.

Δίψα βαθιά σαν ωκεανός,

ψηλότερη ως το φεγγάρι.

Δίψα που να τη λυπηθεί ο Θεός.

Γύρω τριγύρω στην καρδιά μου τα γεράνια στέφανα των γκρεμνών του,

ρωγμές για ζώα, νεροσυρμές, ελάτια κι αγριοπερίστερα.

Κι ένας αϊτός απάνω μου να σπαθίζει τα σύννεφα.

Κι ένας αϊτός απάνω μου να σκάφτει τις βροντές

ζητώντας να ’βρει μέσα τους ένα σπινθήρα! Έτσι

μου στάθηκε ο Ταΰγετος όσο να γεννηθούνε

τα δυο παιδιά του Θεού μέσα μου: η ποίηση και η αγάπη!

Νικηφόρος Βρεττάκος  Ταΰγετος και η σιωπή, 1949

Δείτε το βίντεο μας:

Όμορφη Μάνη