Μια βόλτα στο Κατωπάγκι της Μάνης

Κείμενο-Φωτό: Όμορφη Μάνη      

   Στη Μάνη πέρα από τα γνωστά χωριά (Αρεόπολη, Κότρωνας, Γερολιμένας κ.α) που αναφέρονται- και δικαίως- σαν εξόχως τουριστικά θέρετρα σε διάφορα περιοδικά , ιστοσελίδες κ.α ανά τον κόσμο , υπάρχουν και χωριουδάκια όπου λίγοι τα γνωρίζουν  τα οποία όμως διαθέτουν την δική τους ομορφιά και ιστορία συνδράμοντας και

αυτά στο μεγαλείο αυτού του ανυπότακτου και άγριου τόπου.Στην Μάνη, όπως προαναφέραμε υπάρχουν δεκάδες από δαύτα!Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στα χωριά που βρίσκονται στο Κατωπάγκι , αυτή την πλατιά , επίπεδη και εύφορη , για τα δεδομένα της Μάνης, χερσόνησο που πήρε το όνομα της από το γεγονός ότι «εκεί απαγκιάζει», λόγω του βραχώδους «παραπετάσματος» του Κάβο Γκρόσσο.
Θεωρητικά η περιοχή Κατωπάγκι  ξεκινά περίπου από το χωριό Άγια Κυριακή (Ψυκακιάνικα) απλώνεται νότια της και καταλήγει στο χωριό Οχιά (Σταματόγιαννης, Παπαδόγκονας, Καταβελάκος κ.α), όπου είναι το τελευταίο χωριό πριν τον όρμο του Γερολιμένα.

Κατεβαίνοντας την Άγια Κυριακή κι αφού ο επισκέπτης έχει θαυμάσει βορειότερα τα κοφτερά βράχια στο «χερούλι» του Τηγανιού με τις 365 στέρνες όσες και οι μέρες του χρόνου, περνά από τον Χαραμπό και ακολούθως φτάνει στο Σταυρί.Στο Σταυρί (Σερεμετάκης,Σουκαράς, Τσιτσίρης,Κοκοράκης κ.α) , έναν σχετικά μεγάλο και προσεγμένο οικισμό, αφού συνεχώς κτίζονται παραδοσιακά σπίτια-πύργοι διατηρώντας αναλλοίωτη την αρχιτεκτονική παράδοση της Μάνης, υπήρχε το μεγαλύτερο σούπερ μάρκετ στη Αποσκιερή Μάνη την δεκαετία του ΄70 ! Όσο και αν ακούγεται παράξενο ο ιδιοκτήτης του Γεώργιος Σερεμετάκης με την σύζυγο του Άννα  μέσα σε κατούγια του λιθόδμητου πύργου του είχε μαζέψει όλη την πραμάτεια του και εξυπηρετούσε όλα τα χωριά της Μάνης.Διέθετε πέρα από τα καθημερινά πρώτης ανάγκης είδη, τρόφιμα, οικιακά κ.α,  από καρφίτσα έως κυνηγετική καραμπίνα ή στόφα ή οτιδήποτε μπορούσε να φανταστεί ο νους,Παράλληλα διατηρούσε και καφενείο-μεζεδοπωλείο και ήταν το σημείο αναφοράς των κυνηγών που ο καιρός (κυνηγετικός όρος) τους έφερνε να κυνηγούν στο Κατωπάγκι!

Στο Σταυρί επίσης βρίσκεται και το παραδοσιακό Ξενοδοχείο «Τσιτσίρης»δομημένο αριστοτεχνικά με απέραντους κήπους, γούρνες,προσεγμένα κατούγια, πετρόκτιστο όλο και που προσελκύει χιλιάδες τουρίστες όλο το χρόνο.

Αφήνοντας το Σταυρί και αφού συναντάμε την διασταύρωση που αριστερά, ανατολικά, μας οδηγεί προς Ψίο (Αντωνάκος,Kυραγιάννης κ.α),ένα χωριό σε ύψωμα με υπέροχη θέα, εμείς κινούμαστε δεξιά νότια και συναντούμε τα χωριά Τρόχαλος (ξεμόνι) και Παγκιά (Κυριμιάνικα, Πετρογκονιάνικα, Ψαρογιανιάνικα).Στα Παγκιά δεσπόζει η πανέμορφη Εκκλησία Παναγίτσα η οποία και γιορτάζεται κάθε δεκαπενταύγουστο  και οι εξαιρετικά συμμετρικοί Πύργοι στην καρδιά του χωριού.
Φεύγοντας από τα Παγκιά και λίγα μέτρα μετά συναντάς το χωριό Τροχάλακα (Αυγουλεγιάνοι) ,  το μοναδικό στο Κατωπάγκι, που διαθέτει κανόνι   παρότι αριθμεί περί τα 15 σπίτια!Λέγεται ότι αυτό το σόϊ μεταφέρθηκε από το χωριό  Κούνος και η διαμάχη με τα διπλανά χωριά για να επιβάλλει  την κατοίκηση του σε αυτό το κομμάτι της γης, έφερε για την εδραίωση της αμυντικής γραμμής και το περίφημο κανόνι.

Η ιστορία των Αυγουλεγιάνων δεν τελειώνει εδώ καθώς ένας Αυγουλέας ο Αναγνώστης οπλαρχηγός του 1821, ο οποίος  υπηρέτησε τον αγώνα για λευτεριά ως το τέλος του, μετακόμισε και έμεινε στο Πεταλίδι Μεσσηνίας με αποτέλεσμα το όνομα να το συναντάς και εκεί.Είναι οι λεγόμενοι Μανιάτες της Μεσσηνίας για τους οποίους αναλυτικά αναφερόμαστε σε αυτό το άρθρο  ( πατήστε εδώ): Το Πεταλίδι κομμάτι της Μάνης

Αφήνοντας τον Τροχάλακα και την εκκλησία του, που λέγεται ότι είναι κτισμένη πάνω σε νεκροταφείο, τον Άγιο Αιμιλιανό, συναντούμε τον Καραβά (Λυκουσάς) και φτάνουμε στον Κούνο (Κριαλάκος,Παπαδόγκονας, Γρηγοράκος, Κατσίρης κ.α).Ο Κούνος μαζί με την Οχιά αποτελούν μια από τις κοινότητες του Δήμου Ανατολικής Μάνης.Σε αυτό το χωριό υπήρχε δημοτικό σχολείο το οποίο εσχάτως έχει γκρεμισθεί.

Ήταν η λεγόμενη πρωτεύουσα του Κατωπαγκίου.Με πολλούς πύργους, αμέτρητους κήπους με φραγκοσυκιές περιποιημένες, δύο εκκλησίες και κάποτε τρία με τέσσερα μαγαζιά.Του Παναγιώτη Κριαλάκου, Του Παπαδόγκονα αλλά και πιο παλιά της Βγενιάς και του Αργύρη του Σαψάκου, όπως τον έλεγαν. Τα παλαιότερα -πρόσφατα- χρόνια γίνονταν ένα από τα καλύτερα πανηγύρια της Μάνης τον δεκαπενταύγουστο , όπου εκτός των άλλων βρίσκονταν σχεδόν όλοι οι βουλευτές, πολιτευτές της Μάνης!!Εμείς που θυμόμαστε-όντας μικροί σε ηλικία τότε- την ζωή των ανθρώπων του χωριού και την αγάπη τους για τον τόπο τους, θλιβόμαστε για την εικόνα που παρουσιάζει ο Κούνος ο οποίος με εξαίρεση τις ημέρες του Αυγούστου τον υπόλοιπο χρόνο είναι ένα έρημο από ανθρώπους χωριό!Ίσως ο Σύλλογος Κουνιατών θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο οργανώνοντας κοινωνικές εκδηλώσεις αναβαθμίζοντας έτσι λίγο τον τόπο του. «Αλλά βέβαια να είναι μόνο ο Κούνος που αδειάζει…»!!!

Δυτικότερα και με θέα προς την Άνω Πούλα ( αγάπη των κυνηγών), ανεβαίνουμε το ύψωμα που μας οδηγεί στα Σκαφιδιάνικα (Σκαφιδάς, Καπέρης), όπου είναι το πρώτο επί της ουσίας χωριό στο Κατωπάγκι με πανοραμική θέα.Από εκεί ψηλά αγναντεύεις την Ανατολή του ηλίου όπως ξεπροβάλλει και φωτίζει τα χωριά της Αποσκιερής Μάνης από την Άγια Πελαγιά και τον παρακολουθείς έως την Δύση του πίσω, εδώ, στο βουνό της Άνω Πούλας!

Στη συνέχεια πάντα από το ίδιο ύψωμα περνάς από το χωριό Λαγουδιές (Παυλάκος) και στην συνέχεια φτάνεις στην χιλιοτραγουδισμένη Κηπούλα (Κανακάκης, Σαραντέας) όπου κάπου εκεί στη Χαρτού (σημείο συνάντησης κυνηγών) διασταυρώνεται ο δρόμος  προς την Άνω Πούλα.Κάπου ανάμεσα στην Κηπούλα και  την περιοχή Άνω Πούλα, στο οροπέδιο του Κάβο Γκρόσσο, τοποθετείται η αρχαία Ιππόλα, που αναφέρεται στον Παυσανία.Στα βυζαντινά ξωκλήσια της Άνω Πούλας  θα δούμε αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη, που θεωρείται ότι ανήκαν στο ιερό της ιππολαϊτιδας Αθηνάς.

Μετά την Κηπούλα συναντάς το χωριό Πόροι και αμέσως μετά τον Άγιο Αθανάσιο που μέλλει να είναι το τελευταίο που μπορείς να φτάσεις οδικώς.Ακολούθως απλώνεται βορειότερα ο βράχος του Μεζαλίμονα που οδηγεί στη θάλασσα, δύσβατο μέρος, εντυπωσιακό που το όνομα του αναφέρεται εκτός των άλλων σε ιστορίες -θρύλους ψαράδων.Αλλά για τον Μεζαλίμονα θα ασχοληθούμε σε άλλο μας άρθρο.

Επιστρέφοντας στη διαδρομή μας και πηγαίνοντας στο Γερολιμένα , δύο δρόμους έχουμε να διαλέξουμε ή τον δρόμο που οδηγεί στα χωριά Έλια (Οικονομάκης),Νέασσα (Λεφαντζής), Κεχριάνικα (Δαβάκης) , μετά στην πολυπυργού Κοίτα και βέβαια στους Άνω και κάτω Μπουλαριούς, χωριά με ξεχωριστή σημασία το καθένα, ή να ακολουθήσουμε τον δρόμο που μας περνά από το Δρύ (Μαριόλης , Γεωργόγιαννης κ.α), την Κέρια και την Οχιά!

Όποια διαδρομή και να διαλέξουμε οι ιστορίες και οι θρύλοι αυτών των χωριών σε συνδυασμό με την απίστευτη ομορφιά τους  ένα είναι βέβαιο, ότι θα μας κάνουν να μην βαρεθούμε ποτέ!!
Σε επόμενα άρθρα μας θα διανύσουμε και τις δύο διαδρομές!

 Σημείωση: Στην αναφορά των χωριών παραθέσαμε και τα επώνυμα των κατοίκων-σογιών τους. Είναι βέβαια τόσα πολλά που οπωσδήποτε μας ξέφυγαν αρκετά. Παρακαλούμε ενημερώστε μας για την ορθή ακρίβεια του άρθρου μας για εκείνα που ξεχάσαμε η πιο σωστά δεν γνωρίζουμε, ώστε να τα προβάλλουμε.
    Ευχαριστούμε για την δική σας κατανόηση.