Mάνη: Τόπος με βαρύ όνομα και ιστορία

 Η Μάνη κατοικείται συνεχώς από την παλαιολιθική εποχή, κάτι που φανερώνουν τα ευρήματα στα Καλαμάκια και στο Απήδημα αλλά και στην Αλεπότρυπα που εκτίθενται στο μουσείο νεολιθικής εποχής στο Διρό. Σε επαφή με όλη την ιστορική διαδρομή της περιοχής θα έρθεις εύκολα, αν ακολουθήσεις δρόμους και μονοπάτια που θα σε οδηγήσουν ανάμεσα σε αρχαίους ναούς, βυζαντινές εκκλησιές και πολεμόπυργους.Στα χρόνια της

επανάστασης του 1821, όταν οι Έλληνες έδιναν όρκο για Ελευθερία ή Θάνατο και το ‘γραφαν στα λάβαρά τους, οι σημαίες των Μανιατών αποτύπωναν με δυο λέξεις τον ξεχωριστό χαρακτήρα αυτών των ανθρώπων: «Νίκη ή Θάνατος».

Οίτυλο

Στη Μάνη η ελευθερία από τους Τούρκους ήταν δεδομένη – το ζητούμενο ήταν η ΝΙΚΗ. Στην Αρεόπολη, πατρίδα των Μαυρομιχαλαίων, το λάβαρο της επανάστασης υψώθηκε στις 17 Μαρτίου του 1821. Δεν υπάρχει, ίσως, τοπωνύμιο στην Ελλάδα περισσότερο φορτισμένο από την παράδοση και την ιστορία απ’ όσο η Μάνη. Η περιοχή του Οιτύλου είναι η καρδιά της Μάνης, εκεί που η καρδιά των ανθρώπων χτυπάει μανιάτικα, ό,τι κι αν αυτό σημαίνει. Μπορεί να έχουμε συνδέσει τη Μάνη με τις βεντέτες και τα εγκλήματα τιμής, αλλά κάθε άλλο παρά αυτό εκπέμπουν οι άνθρωποι των δεκάδων χωριών που απλώνονται από τη βάση ως και την άκρη του μεσαίου ποδιού της Πελοποννήσου. Η άγρια ομορφιά του τοπίου είναι αυτό που κυριαρχεί στις αισθήσεις από την πρώτη στιγμή και τα μανιάτικα χωριά κερδίζουν και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη από την πρώτη στιγμή, καθώς αυτή η φυσική ομορφιά έχει συνταιριαστεί με τον καλύτερο τρόπο, με τα δημιουργήματα του ανθρώπινου πολιτισμού, έτσι όπως αποτυπώνονται στα στενοσόκακα, με τα παλιά αρχοντικά και τις γαλήνιες πλατείες.

   Στο Διρό, μεταξύ Τσίμοβας (Αρεόπολης) και Πύργου αποβιβάσθηκαν περισσότεροι από 3500 στρατιώτες, τους αντιλήφθηκαν, όμως κάποιες γυναίκες και με κωδωνοκρουσίες ειδοποίησαν παπάδες, γέρους και παιδιά για την εισβολή. 

Η Αποσκερή Μέσα Μάνη έχει μυστηριώδη και άγρια ομορφιά, που αγγίζει τα όρια του υποβλητικού. Τη ματιά πλημμυρίζουν εικόνες από πέτρα και φως, με το γαλάζιο να λιγοφαίνεται στην άκρη του ορίζοντα, γαληνεύοντας το τοπίο. Στο μυαλό σου έρχονται εικόνες από πόλεμο, βεντέτες, ηρωικές πράξεις αλλά και μοιρολόγια.

Γερολιμένας

Η περιπλάνησή σας μπορεί να έχει ως αφετηρία το Γύθειο. Στην πρώτη διασταύρωση μπορείτε να κατευθυνθείτε δεξιά προς Καρέα, Γέρμα και Κρυονέρι και να καταλήξετε, μετά από 18 χιλιόμετρα, στο Οίτυλο.

Από τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην Αρεόπολη, έχετε τη δυνατότητα να κατευθυνθείτε δεξιά προς Κελεφά ή αριστερά για Βαχό. Στην πρώτη διαδρομή προς Κελεφά θα έχετε τη δυνατότητα να δείτε το εγκαταλειμμένο ομώνυμο κάστρο, μόλις 800 μέτρα έξω από το χωριό. Χτισμένο το 17ο αιώνα για την υπεράσπιση του εμπορικού τότε λιμανιού του Οιτύλου, καταλήφθηκε το 1685 από τους Βενετούς και στη συνέχεια, το 1715 ξανά από τους Τούρκους. Από το κάστρο ένας θα σας δώσει τη δυνατότητα να δοκιμάσετε τις πεζοπορικές σας επιδόσεις, μέχρι το Νέο Οίτυλο ή Τσίπα. Συνεχίζοντας για την Αρεόπολη, σταθείτε για λίγο για να θαυμάσετε τη θέα προς  τον όρμο του Λιμενίου, το Νέο Οίτυλο, το Καραβοστάσι, αλλά και λίγο μακρύτερα, προς το Ομηρικό Οίτυλο. Θα μπείτε στην περιοχή της Αποσκερής Μέσης Μάνης από τη βορειοδυτική πλευρά της Καρδαμύλης και θα συναντήσετε τα χωριά Χοτάσια και Ελαιοχώρι, πριν καταλήξετε στο Οίτυλο.

Ο Φάρος του Ταινάρου

Περιηγηθείτε, στη συνέχεια στο Ομηρικό Οίτυλο και αναζητήστε το Μοναστήρι των Ντεκούλων, διακοσμημένο με θαυμάσιες αγιογραφίες. Θα συνεχίσετε έναν δρόμο με αλλεπάλληλες στροφές για να καταλήξετε στον όρμο του Λιμενίου απ’ όπου θα μπορέσετε να παρατηρήσετε το Καραβοστάσι το Νέο Οίτυλο και απέναντι το Λιμένι με το «παλάτι» των Μαυρομιχαλαίων Μετά από 4 χλμ. θα φτάσετε στο Λιμένι, την πατρίδα του Πέτρου Μαυρομιχάλη.

Επισκεφτείτε εδώ το «Παλάτι – Πύργο», που λειτουργεί σαν μουσείο. Συνεχίσετε την ανηφορική διαδρομή προς Αρεόπολη για να καταλήξετε στην καρδιά της Μάνης. Η συνέχεια απαιτεί πεζοπορία μέσα στα στενά δρομάκια για να μπορέσετε να θαυμάσετε όλες τις ομορφιές του οικισμού: τον Ταξιάρχη, ναό ανακαινισμένο το 1798 με το χαρακτηριστικό καμπαναριό του 1836, το σπίτι του Στυλ. Μαυρομιχάλη, το πυργόσπιτο του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, τον πύργο Πικουλάκη, τον πύργο Μπαρελάκου, το πυργόσπιτο Καπετανάκου που σήμερα λειτουργεί ως ξενώνας, το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου στην πλατεία Αθανάτων τη διπλή εκκλησία της Παναγίας και του Αγ. Χαράλαμπου με λαϊκές αγιογραφίες του 1869 στην πλ. Νιαρχάκου, την Παναγία την Γεωργιάνικη με τα ωραία ανάγλυφα στην εξωτερική του πλευρά, τον Αγ. Ιωάννη με αγιογραφίες του 18 ου αι. Επόμενος προορισμός σας ο Πύργος του Διρού, αφού όμως περάσετε πρώτα από τον οικισμό Χαριά με αξιοθέατα το οχυρό συγκρότημα και τους πύργους των Αραπάκη και τον οικισμό Καλού.

Γύθειο

Ο Πύργος του Διρού φέρνει στη μνήμη μια ακόμη χρυσή στιγμή της Εθνικής Παλιγγενεσίας. Εδώ το καλοκαίρι του 1826 οι γυναίκες της Μάνης με τα δρεπάνια του Θερισμού απόκρουσαν τους άνδρες του Ιμπραϊμ πασά και τους καθυστέρησαν μέχρι να επιστρέψουν οι άνδρες που μάχονταν στην Βέργα τον κύριο όγκο των δυνάμεων των Αιγυπτίων. Στο Διρό, μεταξύ Τσίμοβας (Αρεόπολης) και Πύργου αποβιβάσθηκαν περισσότεροι από 3500 στρατιώτες, τους αντιλήφθηκαν, όμως κάποιες γυναίκες και με κωδωνοκρουσίες ειδοποίησαν παπάδες, γέρους και παιδιά για την εισβολή. Στον οικισμό του Πύργου αξίζει, εκτός των άλλων, να δείτε το τοιχισμένο συγκρότημα και τον πύργο Σκλαβουνάκου, πριν προχωρήσετε για τα περίφημα και απ’ τα ωραιότερα της Ευρώπης σπήλαια του Διρού. Επισκεφτείτε, λοιπόν, τα Σπήλαια και στη συνέχεια συνεχίστε τη βόλτα σας, μέσα από μια διαδρομή με παραδοσιακούς οικισμούς, βυζαντινές εκκλησίες και ελαιώνες ως το Νικλιάνικο και από εκεί ως την Αγία Κυριακή, όπου θα πρέπει πάλι να αφήσετε το αυτοκίνητό σας αν σας ενδιαφέρει να δείτε το κάστρο της Μεγάλης Μαϊνης στην άκρη του ακρωτηρίου Τηγάνι. Δείτε, ακόμη, κοντά στον οικισμό Κηπούλα, τα ερείπια του κάστρου της Ωριάς, που ήταν απόρθητο από την θάλασσα λόγω των απότομων γκρεμών.

Όχια. Φωτό Γ.Βουρλίτης

Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε τα χωριά Νόμια και Κοίτα, δύο οικισμούς σχεδόν ενωμένους, κοιτίδα των Νικλιάνων, δηλαδή των δυνατών «σοϊλίδων» σε αντίθεση με τους «αχαμνόμερους» δηλ. τα σόγια που δεν είχαν δύναμη. Η Κοίτα ή πολύπυργος όπως την έλεγαν, είχε 21 πολεμόπυργους και 28 πυργόσπιτα. Σήμερα έχουν διασωθεί 11 πύργοι και – ευτυχώς – όλα τα πυργόσπιτα. Μετά την Κοίτα συνεχίζοντας λίγο πιο νότια ο δρόμος δεξιά πάει για Κεχριάνικα, Κούνο και αριστερά στους Μπουλαριούς.

Ευθεία θα καταλήξετε στον Γερολιμένα, στα Άλικα, στα Τσικαλιά, στο Λιοντάκι, στα Μουντανίστικα και στο Κοτράφι. Ακολουθήστε το δρόμο προς Κυπάρισσο, την αρχαία Καινήπολη με τις 3 παλαιοχριστιανικές βασιλικές εκκλησίες του 5ου και 6ου αιώνα και από εκεί στη Βάθεια. Ο οικισμός εδώ είναι αναστηλωμένος από τον ΕΟΤ ως παραδοσιακός οικισμός και δημιουργεί την εντύπωση ενός ταξιδιού στο χρόνο. Από εδώ ο δρόμος θα σας οδηγήσει στο ακρωτήριο Ταίναρο, το νοτιότερο άκρο της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Για την Όμορφη Μάνη