Η μόρφωση των Μανιατών μετά την Ελληνική Επανάσταση.Ποιά σχολεία λειτουργούσαν!

 

Kατά τους χρόνους των πολέμων της Μάνης με τους Οθωμανούς σχολεία βεβαίως δεν υπήρχαν στην περιοχή.Όλη η Μάνη ήταν ένα απέραντο πολεμικό σχολείο.Στην ξηρά εξασκούντο στη πολεμική τέχνη κυνηγώντας θηράματα, μαλλώνοντας μεταξύ τους και πολεμώντας τους Οθωμανούς.Στη θάλασσα κάνοντας κουρσαρικές και πειρατικές επιδρομές.Όμως ήταν και γεωργικό σχολείο γιατί και τα μικρά παιδιά και οι νέοι καταγίνονταν με τις αγροτικές εργασίες μαζί με τους γονείς τους και ιδιαίτερα με τη

μάννα τους.

Γραφή και ανάγνωση ελάχιστοι γνώριζαν.

Το Γυμνάσιο-Λύκειο Αρεόπολης.Πηγή Ίντερνετ

Ωστόσο λειτούργησε αλληλοδιδαχτικό σχολείο στους Δολούς (1818-1819) και στη Πάνιτσα (1830), ελληνικό σχολείο στο Μαραθονήσι (1826) και ιδιωτικό αλληλοδιδαχτικό στο Κάμπο Σταυροπηργίου (1828-1830).

Η Μάνη αρχικώς και επί μακρόν εξυπηρετείτο από το Γυμνάσιο Καλαμάτας.

Το Σεπτέμβριο του 1886 (ν.ΑΤΛΒ/21-12-1885, ΦΕΚ Α 130/28-12-1885 ΚΑΙ ΒΔ τη 9-4-1886,ΦΕΚ Α 98/12-4-1886) λειτούργησε το πλήρες γυμνάσιο Γυθείου στο οποίο προσήρχοντο μαθητές κυρίως από την προσηλιακή Μάνη και από την αποσκιερή βεβαίως, αλλά από την τελευταία μερικοί και εξαιτίας των θαλάσσιων συγκοινωνιών προτιμούσαν τη Καλαμάτα.

Ο Δημήτριος Αλεξανδράκος τον Οκτώβριο του 1891 τελείωνε τη συγγραφή του έργου του Ιστορία της Μάνης, έκδοση 1892 και στις σελίδες 101-102 γράφει:«…Προ πενταετίας συνέστη εν Γυθείω και λειτουργεί γυμνάσιον…(σ.σ το οποίον ) θέλει επιδράση σωτηρίως και ως φεγγοβόλος φάρος , θέλει δε διαφωτίσει και τους εις τας απωτάτας γωνίας της Μάνης οικούντας….ώστε και εν αυτή τη Μάνη…(σ.σ εν η) έζων άγρια …ήδη εισίν ικανοί επιστήμονες και πολλοί λόγιοι, η δ΄ευφυία του Μανιάτου συνεπίκουρους έχουσα την ολιγάρκεια και την φιλοπονίαν εξετέλεσεν θαύματα».

Κατά Χ.Μαρκίδη (οδηγός της Ελλάδος μετά ημερολογίων και πολλών πρακτικών γνώσεων , 1889 , σελ. 124-125) ελληνικά σχολεία  το 1889 λειτουργούσαν  (μάλλον από ετών) στα εξής χωριά της Μάνης: Αρεόπολη (πλήρες με 100 μαθητές), Βαχό (μια τάξη με 15 μαθητές), Γύθειο (και γυμνάσιο ), Κάμπος Αβίας, Καρδαμύλη, Κίττα, Κότρωνα , Πάνιτσα και Πλάτσα.Τα ίδια σημειώνει και στην έκδοση του 1890.Κατά τον ίδιο το 1889 στη Λακωνία υπήρχαν 21 ελληνικά και 154 δημοτικά. (Το ελληνικό σχολείο θηλέων Γυθείου ιδρύθηκε το 1923, βλ. ΦΕΚ Α 27/26-1-1923).

Κατά τα αρχεία του Γυμνασίου (Λυκείου) Αρεοπόλεως , στο Οίτυλο φαίνεται ότι ιδρύθη ελληνικό το 1923 (ΦΕΚ Α 138/25-5-1923) για την ανέγερση δε διδακτηρίου του απαλλοτριώθηκε έκταση  4.268,39 τετραγωνικών μέτρων στη θέση «Καμινάρες» (π.δ τη 23-5-1925 ΦΕΚ 138 Α) και στο Πύργο Διρού το 1924. Στα αρχεία του Λυκείου Αρεοπόλεως μνημονεύονται μόνο τα ελληνικά σχολεία Αρεοπόλεως και Κίττας με έτος ιδρύσεως το 1889.

Το ελληνικό σχολείο Αρεοπόλεως στεγάσθηκε στο πυργόσπιτο του Λυκούργου Μπαρέλλου, στα Τσαλαπιάνικα (και όχι στον πύργο Μπαρέλου στον οποίο εγκαταστάθηκε το Ειρηνοδικείο το οποίο κατά διαστήματα μεταφερόταν  σε διάφορα οικήματα ενώ μια πληροφορία , όχι εξακριβωμένη, το ελληνικό στεγάσθηκε αρχικά στον πύργο του Μαυρομιχάλη και μεταστεγάσθηκε στο οίκημα Μπαρέλλου αργότερα).

Με πηγές από το βιβλίο «Ιστορία του Γυμνασίου και Λυκείου Αρεοπόλεως-Η Μάνη κατά τον Εικοστό αιώνα» του Σταύρου Πατρικουνάκου.

Εκδόσεις Αδούλωτη Μάνη. Γ.Π.Δημακόγιαννης.