Μάνη: "Ο Γάμος στη Μάνη , μια από τις ελάχιστες χαρές των Μανιατών"!!!

 

   Είναι αλήθεια ότι στην Μάνη του γδικιωμού, της Βεντέτας, τις αντεκδίκησης γενικότερα, δύσκολα στα κατακόκκινα σκληρά πρόσωπα των Μανιατών, αντρών και γυναικών θα έβλεπε κάποιος το χαμόγελο ή έστω ένα μειδίαμα χαράς να τα τονίζει!! Ο τρόπος ζωής τους σε αυτό τον έσχατο , άγονο, επιβλητικό , άνυδρο , αντιπαραγωγικό τόπο , ήταν μαθημένος σε βαριές δουλειές στα χωράφια ολημερίς ,με αποτέλεσμα το συναίσθημα της  χαράς να εμφανίζεται σπάνια έως καθόλου!!

Ένας λόγος "χαράς" για τους Μανιάτες ήταν το μυστήριο του γάμου. Ήταν η μοναδική ευκαιρία που ο Μανιάτης χορεύει και τραγουδά!! Σε παλαιότερα μάλιστα χρόνια, εξαιτίας των εχθροπραξιών που διαιωνίζονταν , δεν υπήρχε στον τόπο καμιά άλλη ευκαιρία ψυχαγωγίας, αφού ούτε πανηγύρια υπήρχαν , ούτε καν ονομαστικές εορτές!

Είναι ατελείωτες οι διατυπώσεις και οι δεισιδαιμονίες που αποτελούν την εθιμοτυπία του γάμου. Σε αυτό μας το άρθρο θα περιοριστούμε σε ελάχιστες...

  Οι γάμοι στην Μάνη γίνονται συνήθως μια Κυριακή του καλοκαιριού μετά το αλώνισμα των σιτηρών και πριν αρχίσει το κυνήγι των ορτυκιών , δηλαδή μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου.

Ψίκι και προικιά στην Έξω Μάνη. Αρχείο Ι. Κισκηρέα

Το Σάββατο το πρωί ο γαμπρός στέλνει τα κανίσκια ( σημ: πανέρια με δώρα), στα πεθερικά του. Στέλνει σφαχτά , ψωμιά και ότι άλλο χρειάζονται οι προσκεκλημένοι στο σπίτι της νύφης. Το βράδυ πάει και ο γαμπρός στο σπίτι της νύφης με όλο το ψίκι ( συμπεθεριό) . Πριν μπουν μέσα , ο πεθερός σταυρώνει το σκαλοπάτι της πόρτας , δηλ. χύνει λάδι με το ροΐ κάνοντας σχήμα σταυρού , ενώ ο πιο μεγάλος αδελφός του γαμπρού αφήνει μπροστά στην πόρτα ένα μαντήλι τάλιρα ασημένια (" τα τάλιρα στην πόρτα...) απ΄τα οποία παίρνουν 2 οι συγγενείς της "μαννογενιάς" της νύφης και μερικά τάλιρα , ελάχιστα , οι εξ αίματος συγγενείς. Οι άντρες που παίρνουν τα τάλιρα , φρουρούσαν προηγουμένως ένοπλοι στο κατώφλι του σπιτιού της νύφης. Αυτό είναι μια υποτυπώδης επιβίωση και ένα συμβολικό λείψανο του παλιού εθίμου των "θωρηκτών" των αρχαίων Ελλήνων και βυζαντινών , δηλαδή της αγορά της γυναίκας από τον άντρα.

Προίκα , όπως νοείται σήμερα, δηλαδή χορήγηση στο γαμπρό από τον πεθερό χρημάτων ή κτημάτων δεν δινόταν στην Μάνη μέχρι το τέλος του περασμένου (19ου) αιώνα. Την προίκα της κόρης αποτελούσε μια κασέλα γεμάτη με ενδύματα και κυρίως "βελέχια και κοντογούνια". Ακίνητα ως προίκα λάβαιναν μόνο εκείνες , που στερούνταν αδερφού, ξακληροσπορές, ποτέ όμως την πατρική οικία μαζί με την γύρω περιοχή (σύγιουρια) η οποία περιερχόταν πάντα στους συγγενείς του πατέρα της. 

Το πρωί της Κυριακής όλο το ψίκι δηλαδή οι άνθρωποι του γαμπρού παίρνουν τη νύφη και τραβούν για το σπίτι του γαμπρού. Στην πομπή αυτή μόνο οι αδελφοί πάνε και κανένας άλλος απ τους συγγενείς της νύφης δεν πάει.

Κονάκια 1969 -Συλλογή Πολιτιστικού Συλλόγου Κονακίων

Στου γαμπρού οι ίδιες διατυπώσεις σταύρωμα με λάδι από τον πατέρα του γαμπρού , είσοδος της νύφης και χαιρετισμοί. Ύστερα η νύφη "καμαρώνει να πέσουσι τα κεράσματα". Κάθε συγγενής στενός θα κεράσει τη νύφη, δηλαδή, θα της προσφέρει ένα δώρο , ένα φουστάνι , ένα λαχούρι.

Εάν η νύφη κατάγεται από το ίδιο χωριό η μετάβαση για την παραλαβή της θα γίνει το πρωί της Κυριακής και η στέψη μετά την Θεία Λειτουργία. Εάν είναι από άλλο χωρίο, πράγμα σύνηθες, τότε τις απογευματινές ώρες του Σαββάτου , αυτοί που πρόκειται να σχηματίσουν την γαμήλιο πομπή, το ψίκι , ντυμένοι με τα γιορτινά τους και οδηγώντας γαϊδούρια και μουλάρια, πάνω στα σαμάρια των οποίων απλώνουν λευκό σεντόνι , αναμένουν την εντολή εκκίνησης. Αφού ανέβει ο γαμπρός στο μουλάρι , που προπορεύεται των άλλων και το τραβάει ο κόζουνος του γαμπρού , δίνεται συνήθως από τον πατέρα το σύνθημα εκκίνησης με τη φράση "ώρα η καλή, πάμετε". Στο άκουσμα της φράσης οι μεν άντρες  πυροβολούν , ενώ οι γυναίκες τραγουδούν το συνηθισμένο άσμα:

καλή ώρα κίνησε ο γαμπρός να πάει να κυνηγήσει

λαγούς και πέρδικες να βρει και πίζου να γυρίσει.

Ακολουθεί φαγοπότι και τραγούδι. Ένα τραγούδι συνεσταλμένο και σεμνό. Είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που το τραγούδι ακούγεται ελεύθερα στη Μάνη. Τραγούδια λένε και σε όλη τη διάρκεια των διατυπώσεων του γάμου. Όταν στολίζουν τη νύφη:

Έχεις μαλλιά τετράξανθα 

στους ώμους σου ριγμένα

οι άγγελοι τα χτενίζουσι

με φιλντισένια χτένια.

Έχεις δύο μάτια σας τροχούς

τρελλαίνεις Φράγκους και Ρωμιούς.

Έχεις κούτελο φεγγάρι 

και τρελλαίνεις παλικάρι.

Νύφη μ΄όντες γεννήθηκες 

ο ήλιος εκατέβη 

και σούδωσε την ομορφιά

και πάλι πιζ΄ ανέβη.

Όταν φεύγουν από το σπίτι της νύφης , το ψίκι του γαμπρού λέει:

Επήραμε την κάλλια ζας και την καλύτερη ζας

Κι ερήμωσε η γι-αυλίτσα ζας μοσκοβολά η δική μας.

Φτάνοντας στου γαμπρού:

Περ΄έβγα μάννα του γαμπρού και πεθερά της νύφης

να ιδής τον πεπανό ζου γιό, την πεπανή ζου νύφη.

Στρώσε χρυσά παπλώματα στ΄αρχοντικό ζου σπίτι 

να κατσ΄η νύφη κι ο γαμπρός και το πανώιρο ψίκι.

Με πηγές από το βιβλίο του του Δημητρίου Β.Δημητράκου - Μεσίσκλη " Οι Νυκλιάνοι 1949

Η Εισαγωγική φωτογραφία είναι από το Αρχείο Έλλης Αλέπη-Μανωλάκου

Όμορφη Μάνη

Προβολές