Στην Μάνη, (δυτική ανατολική , Αποσκιερή η Προσηλιακή δεν έχει σημασία) πέρα από την ιδιαιτερότητα που έχει το ξερό, άνυδρο ή και αυστηρό τοπίο , διακρίνεται και η ιδιαιτερότητα του ανθρώπινου τοπίου που ιστορικά έχει παίξει σημαίνοντα ρόλο στα δρώμενα της πατρίδας μας.
Η Μανιάτικη ¨φυλή" αποτελεί ένα ξεχωριστό κομμάτι στην χώρα μας με τα καλά και τα κακά του. Ακόμα και στον πυρήνα της Μάνης, η ιδιαιτερότητα του λαού σε ότι αφορά τον χαρακτήρα του διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Υπάρχουν κατ΄αρχάς οι λεγόμενοι Μεσομανιάτες οι οποίοι ιστορικά χαρακτηρίζονται σκληροί , αμείλικτοι, εκδικητικοί με δικά τους ήθη και έθιμα. Ο μοναδικός ποιητής της Μάνης ο Νικήτας Νηφάκος στο Ποίημα του στους στίχους του για τους Μεσομανιάτες ,αφού τονίζει ότι το κάνει με λύπη (!!) που αναφέρεται σε αυτούς, τους ξεχωρίζει σαφέστατα από τους υπόλοιπους Μανιάτες , λέγοντας τα εξής:
" Με λύπην άκρα στην ψυχήν και στην καρδιά δειλίαν
πηγαίνω στα Θεουρία και στην Κακκαβουλίαν *
να γράψω την πατρίδα τους , να μην χασομερήσω"
στην συνέχεια τους άντρες τους ταυτίζει με ένα είδος τυράννων που το μέλημα τους είναι οι κλεψιές και οι αντεκδικήσεις:
" Οι άνδρες , άλλοι περπατούν στον κούρσον και κλεψίες
και άλλοι σ΄ άλλους πολεμούν να κάμουν απιστίες
Άλλος αλλούθε περπατεί να εύρη τι να κλέψει
κι άλλος άλλον καρτερεί δια να τον φονεύση"
ενώ τις γυναίκες αντιθέτως τις παρουσιάζει εμφανώς υποδεέστερες και έχοντας μέριμνα μόνο τις δουλειές στις οποίες μάλιστα διακρίνεται μια σκληρότητα για την ολοκλήρωση τους:
" Αυτά (χωράφια) γυναίκες σπέρνουνε, γυναίκες τα θερίζουν
γυναίκες στα δεμάτια, στ αλώνι συναθροίζουν
γυναίκες με τα πόδια τους γυμνά τ αλωνίζουν
γυναίκες με τα χέρια τους , μονάχες τα λιχνίζουν
γυναίκες με την ράχη τους γυμνές τα κουβαλούσι,
τα βγάζουν τα χρυσά σκουτιά , για να μην τα χαλούσι,
από την κάψα της πολλήν , την βράσιν του ηλίου,
πετάγεται η γλώσσα τους ,σαν καψαλού σκυλίου".
Είναι όμως η πραγματική εικόνα αυτή;
Η αλήθεια είναι ότι ένας τόπος , μια γη, χωρίς πολλές δυνατότητες καλλιέργειας αφού το μοναδικό πλούτο που παράγει είναι η ελιά και κατά δεύτερον κάποιες διάσπαρτες συκιές και φραγκοσυκιές , δεν προσφέρονταν για πολλές εργασίες . Έτσι οι κάτοικοι ασχολούνταν με την βοσκή κυρίως και το αλώνισμα. Οι άντρες της περιοχής αμόρφωτοι-εξ αυτού και τα σχολεία στη Μέσα Μάνη είναι ελάχιστα- η ασχολία τους περιορίζονταν στην κατασκευή Πύργων διότι το βασικό υλικό για την δημιουργία τους , η πέτρα, υπήρχε άφθονη στη γη τους. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός και μαρτυρά του λόγου το αληθές, ότι οι περισσότεροι πύργοι χτίζονταν μόνο με πέτρα και χωρίς λάσπη. Την ίδια ώρα ακόμα και τα κακοτράχαλα μονοπάτια ξεχώριζαν ανάμεσα από τοίχους φτιαγμένους από ξερολιθιές. Αυτές οι εργασίες γίνονταν κυρίως από άντρες , σόγια με την συνδρομή ασφαλώς και των γυναικών, όπως για παράδειγμα κουβάλημα νερών κ.α.
Θεωρούμε λοιπόν ότι είναι λάθος του ποιητή να αναφέρει τους άντρες ως κλέφτες και φονιάδες αν και υπήρξαν και τέτοιοι!
Είναι λογικό το συμπέρασμα ότι εφόσον οι δουλειές και το χτίσιμο των πύργων γίνονταν από κοινού στα σόγια, με την ολοκλήρωση τους, να δημιουργούνται συνθήκες αποκλειστικής εκμετάλλευσης . Αυτό είχε συνέπειες για όποιον τυχόν διεκδικούσε με το άλφα ή βήτα τρόπο την γη τους. Η αντίδραση υπήρχε πλέον καθολική και το τίμημα ήταν βαρύτατο με πρόκληση θανατηφόρου γεγονότος για όποιον αμφισβητούσε την κηδεμονία αυτής της γης. Με αυτόν τον τρόπο μπαίνουμε σε σενάρια βεντέτας, γδικιωμού και ότι άλλο χαρακτηρίζει την αντίληψη των Μεσομανιατών.
Οι δε γυναίκες ναι μεν επιφορτισμένες όπως λέει ο ποιητής με βαριές δουλειές , εν τούτοις είχαν περίοπτη θέση στην κοινωνική ζωή της Μέσα Μάνης. Όριζαν αυτές τις κινήσεις των αντρών. Παρά την σκληρότητα των εργασιών τους , η τελευταία κουβέντα για κάποιο σημαντικό γεγονός ανήκε σε αυτές.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα που μου είχε πει ο πατέρας μου είναι το εξής;
Κάποτε είχε λάβει χώρα στην Μάνη μια βεντέτα με απώλεια ενός άντρα σε μια χωσία (σημ: καρτέρι-ενέδρα). Ο άντρας αυτός άφησε πίσω του μια γυναίκα και τρία ανήλικα παιδιά. Κάθε μεσημέρι η χήρα στρώνοντας το τραπέζι του φαγητού τοποθετούσε ένα άδειο πιάτο το οποίο περίσσευε, Ο μεγαλύτερος από τα τρία παιδιά της ρώτησε κάποια στιγμή γιατί συνέβαινε αυτό και ποια η χρησιμότητα του άδειου πιάτου που περίσσευε στο τραπέζι. Η χήρα και μητέρα του απάντησε αφοπλιστικά: " Το περισσευούμενο πιάτο είναι του πατέρα ζας, θα το βγάλω από το τραπέζι όταν πάρετε το δίκιο του πίσω"!! Τα χρόνια πέρασαν, τα παιδιά μεγάλωσαν αλλά το πίατο βρίσκονταν σταθερά στο τραπέζι. Ένα μεσημέρι επιστρέφοντας ο μεγάλος γιός στο σπίτι αγκάλιασε την μητέρα του και όλο ενθουσιασμό της αποκρίθηκε ότι βρήκε και σκότωσε τον φονιά του πατέρα τους!! Τότε η μητέρα και χήρα έπιασε το πιάτο το έσπασε και είπε:" Δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει στο τραπέζι αφού πήραμε το αίμα μας πίσω"
Αυτό και άλλα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι μάλλον ο ποιητής είχε άδικο στα λόγια του ποιήματος του μιλώντας για γυναίκες εργάτριες και μόνο, ενώ στην πραγματικότητα στην Μέσα Μάνη η κοινωνία ήταν πρωτίστως μητριαρχική!! Οι άντρες για να προβούν σε κάποια ενέργεια, ότι είδους, ήταν αυτή, συμβουλεύονταν πάντα την μητέρα ή την γυναίκα τους !!
Εν κατακλείδι ο τόπος, η γη της Μάνης διαμόρφωνε και ένα ανθρώπινο τοπίο ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της. Η ιδιοσυγκρασία των κατοίκων της ρυθμίζονταν ανάλογα με τις αρετές ή μη της γης τους.
Πιστέψτε με , η Μάνη διαθέτει γη σε όλες τις μορφές της. Ξερότοπος, άγονος ,ξηρός , άνυδρος στην Μέσα Μάνη, πλούσιος γεμάτος βλάστηση και βότανα (29 μόνο ό Ταΰγετος και τα γύρω χωριά του) στην Έξω και Κάτω Μάνη γεγονός που επηρέασε και επηρεάζει ακόμα και στις ημέρες μας το ανθρώπινο -όπως το χαρακτήρισα εξ αρχής - τοπίο με τα υπέρ του και τα κακά του γιατί υπάρχουν και αυτά....!!!
* Κακκαβουλίαν : Κακκάβι στην Μάνη λέγεται η χύτρα, η κατσαρόλα. Όταν οι Μανιάτες έκαναν κούρσους από την στεριά προστατεύαν το κεφάλι τους βάζοντας μια χύτρα αντί κράνους . Αυτό ήταν ένα από τα πολλά τεχνάσματα των κατοίκων της περιοχής προκειμένου να προσελκύσουν στα απόκρημνα βράχια, ώστε να τα λεηλατήσουν διερχόμενα ,πλοία. Εξ αυτού του γεγονότος η Μέσα Μάνη ονομάστηκε Κακκαβουλία.
Όμορφη Μάνη
Προβολές
0 Σχόλια